Фиқҳ

Мерос илмида “ҳавоший” деган атама мавжуд, ушбу атама арабча “ҳошия” (чет, охир, ҳошия) сўзидан…

Эр-хотиннинг меросдан қанча олиши бўйича кўрсатма “Нисо” сурасининг 12-оятида баён этилган: وَلَكُمْ نِصْفُ مَا…

Мақоламизнинг аввалги қисмида айтиб ўтганимиздек марҳумнинг ортидан қолган ота-онаси ва бобо-бувилари фарз эгалари қаторига…

Мақоламизнинг аввалги қисмида айтиб ўтганимиздек марҳумнинг ортидан қолган ота-онаси ва бобо-бувилари фарз эгалари қаторига…

Фарзандларнинг меросдан қанча улуш олишлари бўйича ҳукм “Нисо” сурасининг 11-оятида батафсил ёритиб берилган: ﴾يُوصِيكُمُ…

Шариат аҳкомларига мувофиқ, вафот этган инсоннинг мол-мулки унинг меросхўрлари ўртасида маълум қоидалар асосида тақсим…

Фароиз (мерос) илми уламолари меросдан ман қилувчи омилларга “мерос олишга ҳақдор инсонни меросдан ман…

Мерос тўғри бўлиши учун бир қатор рукн, шарт ва сабаблар топилиши талаб этилади. Қуйида…

Рибо/ ربأ , Ғарар /غرر ва Майсир/ميس шариатдаги асосий тақиқлардан бўлиб, турли (савдо/молия ва…

Инвестиция битимининг баъзи шартлари шариат талабларига зид келиб қолиши мумкин ва албатта мусулмон тадбиркорлари…

Ислом динининг олтин билан муомала қилиш масаласига
муносабатини ушбу мақоламизда кўриб чиқамиз.

Олтин энг машҳур табиий бойлик ва қимматбаҳо металлдир. Ислом ҳуқуқшунослиги жиҳатидан олтин мислий (вазн билан ўлчанадиган) ва рибовий (бир жинсли маҳсулотларни айирбошлашда рибо қоидалари амал қиладиган) маҳсулот саналади. Шу сабабли у шариатнинг САРФ – пул айирбошлаш қоидалари асосида тасарруф қилиниши талаб этилади.

Мерос ҳақида сўз борганида васият масаласига ҳам алоҳида аҳамият бериш зарур. Чунки васият масаласида ҳам…

Орияда бир томон иккинчи томонга бирор нарсани вақтинча фойдаланиш учун беради. Масалан бой-бадавлат одам камбағал кишига: “мана шу дастгоҳни бир йилга фойдаланишга бераман”, дейди ва ўша нарсани бир йил (яъни вақтинча) фойдаланишга беради. Албатта бунинг учун ҳеч қандай ҳақ олмайди, чунки ория савоб учун қилинадиган иш ҳисобланади.

Ҳиба деб бир шахснинг бошқа бир шахсга муайян мол-мулкни ўз хоҳиш иродаси билан эвазсиз…

Қарздор ўз қарзини бошқа бировга ўтказишига “Ҳавала” (ёки ўзбекчасига “ҳавола”) дейилади. Бундай битим шариатда жоиз ҳисобланади, чунки бунда жамият аъзоларининг бир-бирини қўллаб-қувватлаши, ўзаро ёрдам, мурувват ва илтифот бор.

Умумий мулкка эгалик қилувчи шериклардан бири ўз улушини сотмоқчи бўлса, мулкнинг бошқа эгалари уни…

Қарз ва савдо-сотиқнинг бирлашуви тақиқланганлигидан келиб чиққан ҳолда шуни айтиш мумкинки, қарз шартномаси бир…

Фақиҳлар рибони икки тоифага, яъни рибо ан-насия (ربا النسيئة) ва рибо ал-фазлга (ربا الفضل) бўлишади. Рибо…

Ушбу қоида савдо битимларида танлов ҳуқуқи, яъни келишувни амалга ошириш ёки бекор қилиш ҳуқуқи…

Ушбу қоида савдо битимларида танлов ҳуқуқи, яъни келишувни амалга ошириш ёки бекор қилиш ҳуқуқи…

Молиявий-иқтисодий, жумладан бизнес фаолиятни шариат доирасида тартибга солиш мақсадида ўрнатилган асосий меъёр ва қоидалар…

Бирор томонга ёки томонларга, ёхуд умуман кишиларга зарар етказиши мумкин бўлган ҳар қандай битим…

Ушбу қоида мавжудлигининг мақсад-моҳияти – мусулмонларнинг ўртасида ихтилоф ва тафриқанинг олдини олиш орқали уларнинг…

Келишув ва шартномалардаги шарт бу бирор мажбурият қўйиш ёки мажбуриятни зиммага олишдир. Савдо амалиётларида…

Лаёқатлилик қуйидагилар билан белгиланади:Савдо битими тузаётган одам ҳур (1), вояга етган (2), ақли расо…

Мол эгаси — ислом ҳуқуқи нуқтаи назаридан молнинг ҳақиқий/қонуний эгаси бўлган кишидир. Масалан, кимдир…

Бешинчи қоида. Савдо шартномаси фақат молга нисбатан тузилади. Шартнома ҳар қандай ҳалол манфаати бўлган ва шариатда тақиқланмаган мол-мулкни олди сотди қилиш ёки ундан фойдаланиш юзасидан тузилиши мумкин.

Учинчи қоида: “Ният ва мақсадлар шартномаларга таъсир кўрсатади”.
Тўртинчи қоида. “Савдо шартномаси фақатгина томонларнинг розилиги билан тузилиши мумкин”.

Савдо ва тижоратнинг қоида ва ҳукмларини ўрганиш вожиб ёки мустаҳаб амал саналади. Тижорат билан…

Ислом молиясида икки ёки кўп томонлама амалга ошириладиган барча амалиётлар шартнома тузишни талаб қилади. Ислом ҳуқуқшунослиги шартномаларга ва уларнининг қонуний кучга эга бўлиш ёки бўлмаслигига алоҳида эътибор қаратади. Қуйидаги мақола ушбу муҳим мавзуга бағишланган.

Жарима / пеня (кейинги ўринларда жарима) масаласининг жуда кўп баҳс-мунозараларга сабаб бўладиган муҳим масалалардан…

Одамлар қадимдан қимор ўйнаб келишади, бугунги кунга келиб қимор ва шу каби ўйинлар кимларгадир…

Шариатнинг асосий мақсади инсонларнинг бу дунёда ва охиратдаги саодатини таъминлаш ва машаққатларини енгиллатишдан иборатдир. Инсонлар тақво…

Сармоя киритиш жараёнининг узлуксизлиги Жамият тараққий этган сари иқтисодий фаоллик, жумладан молиявий битим ва…

Мулкнинг хусусий ёки давлатники бўлиши мумкинлиги ҳақида Шариат инсонларга мулкка эгалик қилиш ва даромад…

Шахсий мол-мулкка эга бўлиш бу инсонга хос бўлган эҳтиёжлардан биридир. Ҳар бир инсоннинг ўз…

Мазкур қоида барча ниятга боғлиқ фиқҳ масалаларини, жумладан ибодат, битимлар, амаллар ва муносабатларни қамраб…

Амаллар мақсадларга қараб баҳоланади – الأمور بمقاصدها
Аниқликни шубҳа-гумон кетказмайди – اليقين لا يزول بالشكّ
Қийинчилик имкониятлар келтириб чиқаради – المشقة تجلب التيسير
Зарар бартараф қилиниши керак – الضرر يزال
Урф – ҳукм учун асос ҳисобланади – العادة مُحَكّمة

Шариатни уч қисмга ажратиш мумкин: Ал-аҳкам ал-иътиқадия ёки Ақида – иймон ва ишончга оид…