ШАРЪИЙ МЕЪЁР №14
АККРЕДИТИВ
Меъёрнинг матни
2. Ҳужжатли аккредитив тушунчасининг таърифи, унинг турлари ва хусусиятлари:
2/3 Ҳужжатли аккредитив турлари:
2/3/1 Асосий тасниф:
Ҳужжатли аккредитив мажбуриятнинг даражасига қараб икки хил бўлади:
2/3/1/1 Қайтариб олинадиган (бекор қилиш мумкин бўлган) аккредитив – бу бенефициар (сотувчи) билан келишмасдан ўзгартирилиши ёки бекор қилиниши мумкин бўлган аккредитив.
2/3/1/2 Қайтариб бўлмайдиган (бекор қилиб бўлмайдиган) аккредитив – бу томонларнинг розилигисиз ўзгартирилиши ёки бекор қилиниши мумкин бўлмаган аккредитив.
2/3/2 Бошқа таснифлар:
Ҳужжатли аккредитивнинг қуйидаги турлари ҳам мавжуд:
2/3/2/1 Ўтказилувчи аккредитив: ушбу аккредитив бенефициарнинг ижрочи (яъни аккредитивни амалга оширишга ваколатли) банкдан аккредитивни, тўлиқ ёки қисман, бошқа бир бенефициарга ёки бир нечта бенефициарларга ўтказишни талаб қилиш ҳуқуқини ўз ичига олади.
2/3/2/2 Таъминланган аккредитив: бу турдаги аккредитив бошқа аккредитивнинг кафолати остида берилганини билдиради.
2/3/2/3 Қайта тикланадиган (револьвер) аккредитив: бенефициар аккредитив қиймати доирасида ва унинг амал қилиш муддати давомида янги битим/амалиёт учун ҳужжатларни такроран (қайта-қайта) тақдим этиш имкониятига эгалигини билдиради.
2/3/2/4 Қизил шартли ёки аванс тўловли аккредитив: бундай аккредитивда банкка (маҳсулот ортилгани ҳақидаги) ҳужжатлар тақдим этилишидан олдин ҳам аккредитив бўйича тўловнинг маълум қисмини бўнак сифатида тўлашга рухсат этилади ва бунинг муқобилида, агар маҳсулот ортилмаса ёки аккредитив амал қилиш муддати давомида ишлатилмаса, бенефициар бўнак тўловини (банкка) қайтариш мажбуриятини олади. Бўнак тўлови бенефициарнинг кафолат хати асосида тўланиши ҳам мумкин.
2/3/2/5 Импорт ва экспорт амалиётлари аккредитиви (аккредитив очган банкка қараб).
2/3/2/6 Маҳаллий ва халқаро аккредитив.
2/3/2/7 Тасдиқланган ва тасдиқланмаган аккредитив.
2/3/2/8 Юк/маҳсулотни қисман ортишга рухсат берувчи ва қисман ортишга рухсат бермайдиган аккредитив.
2/3/2/9 Дарҳол тўланадиган аккредитив (ҳужжатлар тақдим этилиши билан банк тўловни дарҳол амалга оширади, тар.дан) , тўлов муддати кечиктирилган аккредитив, қабул қилинувчи/аксептив аккредитив (бунда банк векселни қабул қилади ва муддати келганда тўлайди , тар.дан) ва муомала қилинувчи аккредитив.
2/3/2/10 Синдикат аккредитиви (шерикчилик аккредитиви) – аккредитив миқдори катта бўлганлиги сабабли бир нечта банклар аккредитив чиқаришда иштирок этиш ҳолатини ифодалайди. Бунда ҳар бир банк етакчи банкка ўз иштироки қиймати/миқдори бўйича кафолат хати тақдим этади.
2/3/2/11 Фойдаланиш учун мўлжалланган аккредитив (ёки “кафолат аккредитиви”). Ушбу аккредитив бенефициар (бу ерда пудратчи) нинг ўз мажбуриятини бажармаслиги сабабли унинг қийматини тўлаши шарт қилинадиган кафолат хатига ўхшайди.
(давоми бор)
Таржимон:
Муҳиддин Бектемиров, AAOIFI нинг CSAA сертификати соҳиби
Муҳаррир:
Жаҳонгир Имамназаров
Иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD)
“Ислом молияси” лойиҳаси ҳамасосчиси